اختلال پراشتهایی عصبی یا بولیمیا: علل، علائم، تشخیص و درمان

اختلال پراشتهایی عصبی یا بولیمیا: علل، علائم، تشخیص و درمان

در دنیای امروزی تناسب اندام از اهمیت ویژه ای برخوردار است و افراد برای رسیدن به وزن ایده آل و لاغری تلاش کرده و هزینه ی زیادی صرف می کنند. با افزایش تبلیغات رسانه ای و تأکید شبکه های اجتماعی بر لاغری، نگرانی افراد در مورد تناسب اندام و کاهش وزن بیشتر شده و ممکن است منجر به بروز اختلال شود.
در این مقاله قصد داریم به بررسی یکی از اختلالات تغذیه و خوردن به نام پر اشتهایی عصبی یا بولیمیا بپردازیم. در ادامه، به بررسی جامع در خصوص این اختلال، علل، علائم، تشخیص و راه‌های درمانی آن می پردازیم.

اختلال پراشتهایی عصبی (بولیمیا) چیست؟

جالب است بدانید اصطلاح پر اشتهایی عصبی از واژه ی یونانی Bulimia به معنای “پر اشتهایی” و همچنین “گرسنه به اندازه ی گاو نر” و Nervosa به معنی “درگیری عصبی” گرفته شده است. این اختلال با دوره هایی از پرخوری همراه با شیوه های نامناسبی برای توقف افزایش وزن مشخص می شود. مقدار غذای مصرفی افراد مبتلا به این اختلال بیشتر از اغلب افراد است به طوری که احساس می کنند کنترلی بر روند خوردن ندارند و بعد از مصرف غذا نیز دچار احساس گناه شدید و جبران های مکرر به منظور پیشگیری از افزایش وزن می شوند.

دسته بندی اختلال بولیمیا

اختلال پراشتهایی عصبی شامل دو نوع فرعی است.
۱.نوع توأم با پاکسازی
در این نوع از اختلال فرد مبتلا به دلیل ترس مرضی از چاقی و به منظور کاهش وزن، مکررا از روش های پاکسازی مثل استفراغ عمدی یا استفاده از ملین یا در مواردی کمتر، به مصرف مدر روی می آورد. رفتارهای پاکسازی تا حدی تکرار می شوند که ممکن است فرد در معرض عوارض طبی مثل از دست رفتن مینای دندان ها (محتمل ترین) یا خطر پارگی معده و مری (نادرترین) قرار گیرند.
۲.نوع بدون پاکسازی
در این نوع از اختلال فرد مبتلا برای مقابله با ترس از چاقی و افزایش سرعت کاهش وزن خود از رژیم های غذایی بسیار سخت و گاهی غیر اصولی، روزه داری و یا ورزش های شدید استفاده می کند. در این نوع از اختلال بر خلاف مورد قبل رفتار پاکسازی به طور مرتب و همیشگی در فرد مشاهده نمی شود.

علایم جسمانی اختلال پراشتهایی عصبی

اکثرا دارای وزن طبیعی (اما وزن برخی ممکن است اندکی بالاتر یا پایین تر از حد طبیعی
باشد)
کم آبی بدن
از دست دادن الکترولیت (نمک) در خون
بروز مشکل در سیستم گوارشی
فرسایش مینای دندان در اثر اسید موجود در استفراغ

علایم روانشناختی اختلال پراشتهایی عصبی

احساس گناه، نفرت و افسردگی بعد از پرخوری
عزت نفس پایین
نگرانی و اشتغال ذهنی در مورد جذابیت جنسی و وضع ظاهر خود در نظر دیگران
فعال از نظر جنسی
احتمال ابتلا به اختلالات خلقی
احتمال ابتلا به اختلالات کنترل تکانه
بلند پروازی

تشخیص اختلال پراشتهایی عصبی

۱.خوردن حجم زیادی از غذا در دوره های زمانی کوتاه به طوری که اکثر مردم تحت همین شرایط قادر به خوردن این حجم از غذا نیستند.
۲.فرد در کنترل حجم غذا و توقف در خوردن احساس ناتوانی می کند.
۳.فرد بعد از پرخوری از رفتارهای جبرانی نظیر استفراغ عمدی یا ورزش شدید استفاده می کند.
۴.رفتارهای جبرانی نامتناسب حداقل ۱ مرتبه در طول هفته و به مدت ۳ ماه تکرار می شود.
۵.ارزیابی خود وابسته به شکل و وزن بدن است.

علل بروز اختلال پراشتهایی عصبی

عوامل ژنتیکی
تحقیقات نشانگر آن است که بستگان درجه یک افراد میتلا به پراشتهایی عصبی به میزان بالاتری نسبت به سایرین به این اختلال مبتلا می شوند. اگر در خانواده تاریخچه‌ای از این اختلال وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به آن در افراد دیگر نیز افزایش می‌یابد.

عوامل زیستی
برخی محققین معتقدند که سروتونین با احساس سیری ارتباط دارد به طوری که داروهای ضد افسردگی اغلب در کنترل علایم بیماران مبتلا به پراشتهایی عصبی مفید واقع شده اند. از طرفی تصویربرداری طنین مغناطیسی نشان داده است که پرخوری در اختلال پراشتهایی عصبی می تواند در اثر پیام هایی از ناحیه انسولای قدامی راست مغز بر ادراک مبالغه آمیز گرسنگی مرتبط با مزه شیرین باشد.

عوامل روانشناختی
اکثر افراد مبتلا به پراشتهایی عصبی در دوره نوجوانی دچار مشکلاتی نظیر رفتارهای تکانشی بوده اند. ایجاد احساسات منفی در مورد تناسب اندام، سابقه ی چاقی و رژیم های ناموفق، عزت نفس پایین و افکار سرزنشگر می توانند در بروز اختلال نقش داشته باشند.

عوامل اجتماعی
تبلیغ رسانه های عمومی در مورد اندام ایده آل با استفاده از خوانندگان مشهور و ستارگان سینما می تواند نگرش فرد را در مورد جذاب بودن، مورد قبول واقع شدن و اندام متناسب تحت تأثیر قرار دهد. افراد به خصور دختران جوان ممکن است برای انطباق با این تبلیغات دست به روش‌های ناسالمی برای کاهش وزن بزنند.

تجربه دوران کودکی
برخی پژوهش ها نشان داده است که تجربه خشونت و سو استفاده جنسی در دوران کودکی افراد مبتلا به اختلال پرخوری عصبی در مقایسه با دیگر افراد بسیار بیشتر بوده است. همچنین وقایع استرس زای جدی، ضربات روحی شدید و بروز احساسات منفی در این افراد به نارضایتی در اندام منجر شده و احتمال بروز اختلال بیشتر می شود.

تجربه دوران نوجوانی
افراد معمولا از طریق تماس نزدیک با دوستان و همسالان، عقاید خود را در مورد رژیم های لاغری کسب می کنند و فشار همسالان و گروه های دوستی می تواند نگرش فرد را نسبت به اندام خود تحت تأثیر قرار دهد.

درمان اختلال پراشتهایی عصبی

یکی از درمان های موثر اختلال پراشتهایی عصبی، درمان با تکنیک CBT است. درمان شناختی – رفتاری فردی بهتر است در یک دوره ی حدودا ۶ ماهه طی ۱۸ جلسه انجام شود. در طی جلسات درمانی روانشناس سعی دارد سبک زندگی و تغذیه فرد را از ناسالم به سالم برنامه ریزی کند و با ارائه ی تکنیک های موثر بر اساس پیشینه و علایم فعلی فرد چرخه ی رفتاری معیوب را مختل کند. روانشناس در این حوزه سعی می کند باور های غلط فرد را در مورد اندام و وزن بازسازی کرده و با تعیین تکالیف روانشناختی از
بازگشت علایم جلوگیری کند.

نتیجه گیری

پر اشتهایی عصبی یک اختلال جدی و پیچیده است که عوامل ژنتیکی، روانشناختی و اجتماعی در بروز آن نقش دارند. تشخیص و درمان به موقع، همکاری چندین تخصص پزشکی و روانشناسی و تغییر در شیوه زندگی می‌تواند به بهبود وضعیت افراد مبتلا به این اختلال کمک کند. پر اشتهایی عصبی شایع تر از بی اشتهایی عصبی است و شیوع آن بین ۱ تا ۴ درصد در زن های جوان گزارش شده است و همین امر اهمیت اطلاع‌رسانی و آگاهی در جامعه از این اختلال را افزایش می دهد.